بزرگنمايي:
خبریزد- 18 تیرماه سالروز درگذشت «مهدی آذریزدی» پیر قصه‌گوی یزد، به پاس بیش از
50 سال تلاش وی برای خلق آثاری که در این دنیای پرمشغله خاکستری، هنوز هم
کودکان زیادی را شب‌ها با رویاهایی شیرین به خواب می‌برد، در تقویم کشورمان
به عنوان روز ادبیات کودک و نوجوان ایران نامگذاری شده است.
«مهدی آذر یزدی» سال 1301 در محله خرمشاه یزد متولد شد و با انتشار
بیش از 20 عنوان کتاب در زمینه ادبیات کودک، پر تیراژترین نویسنده تاریخ در
این حوزه از ادبیات شد.
«قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» و «قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن»
آثار منثور این نویسنده هستند، البته این نویسنده یزدی در کتابی با عنوان
«قند و عسل» شعر سروده و در کتاب «گربه‌ی ناقلا» و «گربه‌ی تنبل»، داستان
سرایی کرده است و با همین آثار در قلب و ذهن کودکان دیروز و امروز ماندگار
شده است.
این نویسنده یزدی که از خود آثار دیگری مانند «بچه خوب»، «مثنوی» و
«مجموعه قصه‌های ساده» را به جای گذاشته است، تا آخر عمرش تنها زندگی
می‌کرد هر چند که در سال‌های پایانی عمر خود گاهی نیز از کنج اتاق کاهگلی و
انبوه کتاب‌هایش در کوچه پس کوچه‌های محله قدیمی خرمشاه یزد دل میکند و
نزد فرزندخوانده‌اش در کرج می‌رفت و دوباره به یزد بازمی‌گشت.
آذر یزدی پس از 50 سال زندگی در تهران با این تفکر که در محیط ساکت و
آرام یزد، کارهای نیمه‌تمامش را تمام کند به شهر خود برگشت و آنچه در
اندیشه خود نگه داشته بود را برای کودکان به قلم تحریر درآورد.
این نویسنده یزدی اردبیات کودکان و نوجوانان هیچ‌گاه به مدرسه نرفت
اما در 54 سالگی برای اولین بار وقتی در مقابل یک کلاس درس ایستاد،
نتوانست جلوی گریه‌اش را بگیرد. «مهدی آذریزدی» الفبا را از پدرش یاد گرفته
بود، پدری که موافق رفتن او به مدرسه نبود و او را پای منبرهای مذهبی بزرگ
کرد.
بزرگ‌ترین لذت زندگی پیر قصه‌گوی یزد از همان نوجوانی‌اش، کتاب خواندن
بود و تنها هراسش در زندگی این بود که عمرش به پایان برسد و حسرت کتاب‌های
نخوانده را با خود به همراه داشته باشد؛ همیشه با لذت کتاب می‌خواند و
می‌گفت: «سرم را که توی کتاب می‌کنم، مثل یک آدم مست، دنیا روی سرم خراب
می‌شود. این تنها لذتی است که می‌شناسم.»
وی که خسته از قصه‌های تکراری شده بود، در یک کتاب‌فروشی مشغول به کار
شد و چند سال بعد، در زمان تصحیح «کلیله و دمنه»، نوشتن کتاب «قصه‌های
خوب» در ذهنش جرقه می‌خورد و کار بازنویسی‌اش با استقبال مواجه می‌شود.
آذریزدی معتقد بود مخارجش را بچه‌هایی تامین می‌کنند که از او کتاب
می‌خرند و آرزو می‌کرد که بچه‌های کتابخوان هم مثل بچه‌های فوتبالیست، زیاد
شوند. او که می‌خواست دو اثر دیگر از خود به چاپ برساند در 18 تیرماه 1388
در اثر بیماری در تهران درگذشت.
پیکر وی به اصرار یزدی‌ها جهت خاکسپاری به دیارش منتقل شد و در
آرامگاه نزدیک به محل زندگیش به خاک سپرده شد و مسئولان وقت وعده دادند
مقبره‌ای در شان وی در این محل ساخته شود.
هرچند در یکی دو سال ابتدایی فوت این نویسنده نامدار حوزه کودک و
نوجوان، کم و بیش صحبتهایی در مورد ساماندهی مقبره وی مطرح می‌شد ولی اولین
خبر امیدوار کننده را مسئول دبیرخانه‌ی بنیاد آذریزدی مبنی ربر فراهم شدن
مقدمات ساخت مقبره‌ی مهدی آذریزدی در سال 1390 اعلام کرد.
«رضا بردستانی» در این گفت‌وگو با ایسنا در مورد تعلل دو ساله جهت
ساخت مقبره مهدی آذریزدی اظهار کرد: اهتمام عملی در این خصوص انجام نشده و
دو سال زمان دیری نیست؛ چرا که در مورد قیصر امین‌پور با حمایت‌های دولتی
که شد، مقبره‌اش با چند میلیون تومان هزینه در سومین سالگردش ساخته شد.
وی با بیان این که به طرح‌های با جنبه ملی نباید نگاه کوچکی داشت،
گفت: بر اساس سازوکارهایی که نگاه و ذوق و سلیقه ملی را جواب‌گو باشد،
فراخوان طراحی مقبره آذریزدی داده شد و داوری و انتخاب طرح‌ها دو سال به
طول انجامید و مشکل شیرین و همیشگی بودجه هم حل شد و در نهایت 150 میلیون
تومان هزینه برای ساخت مقبره پیش‌بینی شده است.
به گفته وی، همه مسائل حل شده و بودجه طرح نیز تهیه شده و زمان ساخت
مقبره هم دو ماه طول می‌کشید ولی یک سال گذشت و هیچ اتفاقی نیفتاد تا این
که همزمان با سومین سالگرد درگذشت آذریزدی، مسئول جدید دبیرخانه بنیاد آذر
یزدی ضمن اعلام در دست اقدام بودن ساماندهی محل آرامگاه از سوی شهرداری
یزد، از تبدیل آن به بوستان آذریزدی خبر می‌دهد.
«اسدا... شکرانه» در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: محل آرامگاه آذر یزدی
متعلق به مردم منطقه خرمشاه یزد است که باید با همکاری مردم منطقه و
همیاری‌هایی که صورت خواهد گرفت، این منطقه به صورت بوستان آذر یزدی تبدیل
شود که در این راستا لازم است هویت آرامگاهی از نظر حقیقی، حقوقی و احترام
به مردم حفظ شود که جای بررسی و کار دارد.
البته همان سال، سالروز رحلت پیر قصه گوی یزد به پاس خدمات وی به نام
روز ادبیات کودک و نوجوان در کشور نامگذاری شد و این فرصتی مغتنم بود تا
مسئولان استان بالاخره کاری برای ساماندهی مقبره وی انجام دهند اما چهار
سال دیگر نیز بدون اقدامی موثر در این خصوص می‌گذرد تا این که در نهمین
سالگرد رحلت آذر یعنی سال 1397، برخی مسئولان یزد که سال قبل از آن مجدداً
خبر از اجرای طرحی مصوب برای ساماندهی آرامگاه داده بودند، وجود هر طرحی تا
قبل از این را تکذیب می‌کنند.
«سید خلف حوتی‌نژاد» معاون وقت فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی
استان در گفت‌وگو با ایسنا در همان سال اعلام میکند: طرح ساماندهی
آرامستان محلی خرمشاه از سوی شورای شهر یزد تصویب شده و هم‌اکنون متولی این
طرح عمرانی، شورای شهر است و در همین رابطه «ونوس عامری» رئیس کمیسیون
فرهنگی شورای اسلامی شهر یزد هم به خبرنگار ایسنا می‌گوید که بنا به مصوبه
شهرداری قرار است طرحی شایسته و شکیل برای ساماندهی آرامگاه این نویسنده
برجسته استان و کشور تا پایان سال اجرایی شود.
وی در مورد علت تعویق در اجرای این طرح نیز اینگونه بیان میکند: در
سنوات قبل، هیچ گونه طرحی در راستای ساماندهی این آرامگاه در نظر گرفته
نشده و این طرح اولین طرح ساماندهی است که مصوب شده و به مرحله اجرا خواهد
رسید.
طرح ساماندهی مزار پدر ادبیات کودکان ایران در سال 1398 با سنگ‌های
فیروزه‌ای ترک خورده‌اش، یک سال دیگر را نیز پشت سر می‌گذارد و گفت‌وگوی
«میثم دهقانی» رئیس وقت سازمان آرامستان‌های یزد با ایسنا مبنی بر فازبندی
این طرح در سه فاز و پیشرفت 80 درصدی فاز نخست آن که مربوط به کف‌سازی‌های
این مزار بوده، نور امیدی در دلها در این باره ایجاد میکند.
وی بیان میکند: این مزار با اعتبار حدود یک میلیارد تومان همسطح‌سازی
و یکسان سازی شده و نصب المان آن نیز با اعتباری حدود یک میلیارد تومان در
فاز دوم انجام خواهد شد.
دهقانی فاز سوم این فعالیت عمرانی را طرح اتصال آرامستان به حسینیه
مقابل آن ذکر و خاطرنتشان میکند: این مزار با اجرای این طرح به گالری
فرهنگی تبدیل خواهد شد که در مجموع اعتباری حدود سه میلیارد تومان برای آن
در نظر گرفته شده است.
البته داستان همین اینجا ختم نشده و وعده‌های مکرر مسئولان و متولیان
با گذشت یک دهه محقق نمی‌شود؛ به نظر می‌آید ساماندهی این آرامگاه هر سال
تنها در مناسبت‌های خاصی مانند سالگرد وفات این نویسنده شهیر در نظر
مسئولان استان زنده می‌شود و رنگ و بوی تازه‌ای گفته ولی پس از آن از
یادشان می‌رود.
«ونوس عامری» نایب رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر یزد در خرداد
1398 عدم همراهی هیأت امنای این آرامستان را علت تعویق در اجرای این طرح
اعلام میکند که در این باره «فرشته کافی» ناظر طرح در این باره به ایسنا
می‌گوید: تعداد زیادی از اهالی محل و هیأت امنای آرامستان با اجرای بخش
مربوط به سرویس بهداشتی این طرح مخالفت می‌کنند چرا که مدعی هستند که ورودی
این سرویس‌ها در محلی واقع شده که بنا به ادعایشان در گذشته اجسادی در آن
پیدا شده است.
به گفته وی، البته اهالی و هیأت امنا بعد از توقف این بخش از طرح،
خواستار اجرای آن به شیوه دلخواه خود شدند که این خواسته بنابر نظر
کارشناسی شده، پیش نرفته است.
«مجتبی فرهمند» معاون وقت شهرسازی شهرداری یزد در این باره به خبرنگار
ایسنا می‌گوید: طرح ساماندهی آرامستان خرمشاه با محوریت قبر آذر یزدی، در
فاز نخست با اجرای کف‌سازی پیش رفت اما به علت موانع موجود، متوقف شده است و
تبدیل این آرامستان به فضای شهری با حفظ مقبره‌ها، با اختلاف نظرهایی از
سوی هیأت امنا همراه شده است.
البته به گفته برخی از کارشناسان و مسئولان وقت، علت مخالفت هیأت امنا
عملی نشدن توافقات شهردار وقت یزد با هیأت امنا به منظور اجرای طرح بوده
است به طوری که «محمد حسین شیرغلامی» عضو هیأت امنای آرامستان خرمشاه نیز
در آن زمان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار میکند: ساماندهی این آرامستان
خواسته‌ی اهالی محله است و اگر فردی اعتراض کرده و در مقابل اجرای طرح
ایستاده است، به دلیل عدم نظرخواهی از مردم محلی است.
وی با بیان اینکه متأسفانه شهرداری برخلاف تعهدات خود در اجرای طرح
هیچ انعطافی با مردم محلی و هیأت امنا به خرج نمی‌دهد، عنوان میکند: طرحی
که در دوره‌های قبل به ما اعلام شد، طرحی همراه با ایجاد فضای سبز شهری در
درون حصار آرامستان بوده ولی طرح کنونی مغایر با طرح قبل است.
عضو هیأت امنای آرامستان خرمشاه اضافه میکند: از طرفی شهرداری تنها
وعده می‌دهد و پای عمل که به میان می‌آید، بهانه می‌آورد و حتی مانع
برگزاری جلسه‌ی مشترک هیأت امنا و رئیس شورای اسلامی شهر شده است.
یک سال دیگر هم می‌گذرد و داستان آرامگاه زنگار گرفته آذریزدی همچنان
ادامه دارد؛ 19 تیرماه 1399 است و دو سال نیز از ثبت یزد به عنوان شهر
میراث جهانی می‌گذرد. «جمال الدین عزیزی بندرابادی» شهردار وقت یزد همچنان
از توقف طرح بازپیرایی آرامگاه مهدی آذریزدی و تبدیل آن به محلی شایسته‌ی
این نویسنده بزرگ ایرانی به ایسنا خبر می‌دهد.
به گفته وی، شهرداری اقدامات خوبی را از آماده سازی محوطه آرامگاه
انجام داده اما با توجه به مخالفت هیات امنای این مجموعه و برخی از مردم
محلی، این طرح نیمه کاره مانده و در همین مرحله متوقف شده است.
شهردار یزد با بیان این که در حال حاضر به دنبال اختصاص محل دیگری به
منظور ایجاد فرهنگسرای آذر یزدی هستیم، می‌گوید: در حال حاضر فعالیتی در
محل قبلی و اقدامی تا اختصاص محلی دیگر برای ساخت نمادی از وی در یکی از
بوستان‌های یزد، انجام نمی‌شود.
البته عزیزی در مصاحبه خود یادآور می‌شود؛ هنوز اعتبار و بودجه‌ای به
این منظور تخصیص نیافته است اما به محض مشخص شدن محل مناسب و طرح جدید،
اقدام خواهد شد.
12 سال تلاش برای ساماندهی مزار پیر قصه گوی ایران می‌گذرد تا این که
در سال 1400 سکان استان یزد به دست «مهران فاطمی» استاندار جوان یزد
می‌افتد و امیدی دوباره اما کم فروغ در دلها می‌نشیند که شاید در دولت
انقلابی سیزدهم، انقلابی برای آرامگاه ابدی آذر یزدی انجام شود.
استاندار در توییت خود در سال گذشته عنوان میکند: « با توجه به برخی
گزارش‌های رسانه‌ای در خصوص وضعیت نامطلوب مقبره زنده یاد آذر یزدی، امشب
در گفت‌وگوهای جداگانه با شهردار محترم یزد و رئیس محترم شورای اسلامی، بر
ضرورت ساماندهی هر چه سریع تر مزار پدر ادبیات کودک و نوجوان کشور تاکید
شد.»
وی در ادامه این پیام توئیتری تصریح میکند: «امیدوارم با تصمیماتی که
امشب اتخاذ گردید و با توجه به اجماعی که برای سامان بخشیدن به آرامگاه
این هنرمند فرزانه، وجود دارد، در آینده نه چندان دور شاهد تبدیل این مکان
به یکی از مراکز مهم فرهنگی و ادبی یزد باشیم.»
باز این مهم در گذر زمان و اذهان پرمشغله بسیاری فراموش می‌شود ولی
انگار وعده استاندار انقلابی یزد از ذهن وی زدوده نشده چرا که اخیراً و در
حالی که به سیزدهمین سالروز رحلت نامدارترین نویسنده‌ی کودکان ایران زمین
نزدیک می‌شویم، «احسان عابدی» مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد از
حضور استاندار و جمعی از مسئولان استان در مقبره آذر یزدی خبر داده و اعلام
کرده است؛ با دستور استاندار و پیگیری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و به
همت شهرداری یزد، به زودی طرح ساخت آرامگاه برای مقبره مرحوم آذریزدی شروع
خواهد شد.
به گفته وی، آذریزدی یکی از مفاخر استان یزد است که خدمات والایی به
ادبیات کودک و نوجوان ایران کرد و شایسته نیست بعد از گذشت 12 سال از فوت
وی، هنوز آرامگاهی درخور شآن آن مرحوم ساخته نشده است.
وی اظهار کرده است: با پیگیری این موضوع و دستور آقای استاندار و نگاه
مثبت شهردار یزد، ساخت آرامگاه بر اساس طرحی که اداره کل میراث فرهنگی
تهیه کرده است، به زودی آغاز خواهد شد.
گویا در روز عید فطر، نشستی با حضور استاندار یزد، مدیر کل فرهنگ و
ارشاد اسلامی، شهردار و رئیس شورای اسلامی شهر یزد و جمعی از دوستداران
مرحوم آذریزدی از جمله حسین مسرت و محمود رهبران در محل مقبره آذریزدی
تشکیل شده و هماهنگی‌های لازم برای شروع به کار ساخت آرامگاه انجام شده
است.
کاش مسئولان یزد همت گمارندند تا قبل از فرارسیدن سیزدهمین سالروز
درگذشت مردی را که نه تنها خدمات وی در حوزه ادبیات کودک غیرقابل انکار
بوده بلکه مورد تکریم رهبری نیز قرار گرفته است، شاهد تحقق ساخت آرامگاهی
درخور شآن وی و شایسته دیار دارالعباده، دارالعلم و مهد شعرا و مفاخر بزرگ
ایران، باشیم چرا تکرار وعده‌ها و غفلتهای چندین ساله گذشته مدیران به شدت
پایه‌های اعتماد مردم را حتی در این موضوع نیز سست کرده است.