بزرگنمايي:

خبر یزد - زومیت / علم می‌گوید موآ 600 سال پیش منقرض شد. فناوری امروز می‌گوید هنوز نه؛ پروژه‌ی انقراض‌زدایی از این غول افسانه‌ای در راه است. آیا موآ واقعاً بازمی‌گردد؟
شرکت آمریکایی کولوسال بایوساینسز اعلام کرده که قصد دارد یکی از پرندگان غول‌پیکر منقرض‌شده‌ی جهان را احیا کند: موآ، پرنده‌ای بی‌بال و بومی نیوزیلند که برای قرن‌ها از صحنه‌ی طبیعت محو شده است. در حالی‌که این طرح توجه بسیاری را به خود جلب کرده، گروهی از دانشمندان هشدار می‌دهند که چنین پروژه‌ای هنوز با چالش‌های علمی و اخلاقی بزرگی روبه‌رو است.
بازار
موآ، تنها پرنده در تاریخ شناخته‌شده‌ی حیات است که حتی کوچک‌ترین اثری از بال در بدن خود نداشته است. این ویژگی، موآی غول‌پیکر را از پرندگانی چون ایمو نیز متمایز می‌کرد. از این پرنده 9 گونه‌ی مختلف در نیوزیلند وجود داشت که از اندازه‌ی بوقلمون تا قدی برابر با 3٫6 متر و وزنی نزدیک به 230 کیلوگرم، متفاوت بودند. بر اساس شواهد تاریخی، موآها احتمالاً در پی شکار گسترده‌ پس از ورود نخستین مهاجران پلی‌نزی در حدود سال 1300 تا اواسط قرن پانزدهم، به‌طور کامل منقرض شدند.
آن‌طور که نیوساینتیست گزارش می‌دهد، شرکت کولوسال در جریان پروژه‌ی بلندپروازانه‌ی انقراض‌زدایی از موآ، در همکاری با مرکز پژوهشی نای‌تاهو در دانشگاه کانتربری، پیتر جکسون، فیلم‌ساز سرشناس و موزه‌ی کانتربری که بزرگ‌ترین مجموعه‌ی بقایای موآ را در اختیار دارد، تلاش می‌کند ژنوم این پرنده را بازسازی کند. هدف، استخراج دی‌ان‌ای از بقایا و توالی‌یابی کامل ژنوم هر 9 گونه‌ی شناخته‌شده است.
پایه‌ی اصلی انقراض‌زدایی موآ، بر ویرایش ژنتیکی گونه‌های زنده بنا شده است. اگرچه موآ از نظر تکاملی به تیناموهای کوچک‌جثه‌ی آمریکای لاتین نزدیک است، اندازه‌ی بسیار کوچک تیناموها آن‌ها را برای میزبانی تخم موآ نامناسب می‌سازد. در عوض، تیم پژوهشی قصد دارد از ایموی استرالیایی (Dromaius novaehollandiae)، پرنده‌ای بزرگ با تخم‌هایی بسیار حجیم، به‌عنوان میزبان استفاده کند.
اندرو پسک، استاد دانشگاه ملبورن و مشاور علمی پروژه، تأکید می‌کند که تلاش برای بازگرداندن موآ، با پروژه‌ی جنجالی گرگ وحشت تفاوت دارد. برخلاف آن پروژه که تنها شامل چند تغییر محدود ژنتیکی در گرگ خاکستری بود، در پروژه‌ی موآ قرار است حجم وسیعی از ویرایش دی‌ان‌ای انجام شود. او می‌گوید: «این بار، هدف این نیست که فقط چیزی شبیه موآ بسازیم. ما واقعاً می‌خواهیم خود موآ را از نو مهندسی کنیم.»
با وجود تمام پیشرفت‌ها، هنوز پرسش‌های اساسی بی‌پاسخ باقی مانده‌اند: این پرندگان غول‌پیکر در صورت بازگشت به حیات، در چه مکانی زندگی خواهند کرد و چه تأثیری بر اکوسیستم خواهند گذاشت؟ مایک استیونز از مرکز نای‌تاهو، می‌گوید جامعه‌ی محلی و بومیان مائوری باید ابتدا ابعاد اخلاقی و زیستی پروژه را به‌دقت بررسی کنند. او می‌افزاید: «پیش از هر تصمیم‌گیری، باید بدانیم این فناوری چه دستاوردی دارد و آیا اصلاً می‌توان از چنین پرنده‌ای در محیط طبیعی بهره گرفت یا خیر.»
دیدگاه‌ها در میان دانشمندان دوپاره است. فیلیپ سدون، استاد دانشگاه اوتاگو در نیوزیلند، باور دارد که نتیجه‌ی پروژه چیزی جز نسخه‌ای شبیه موآ نخواهد بود. او یادآور می‌شود که موآ و تینامو حدود 60 میلیون سال پیش از هم جدا شده‌اند و این فاصله‌ی تکاملی، بازسازی واقعی موآ را به امری ناممکن تبدیل می‌کند. او توضیح می‌دهد:
خلاصه‌اش این است که روش کولوسال برای احیای گونه‌های منقرض‌شده، درواقع استفاده از مهندسی ژنتیک برای تغییر گونه‌ای نزدیک به گونه‌ی منقرض‌شده و خلق یک ارگانیسم اصلاح‌شده ژنتیکی (GMO) است که شبیه نسخه‌ی منقرض‌شده به‌نظر برسد.
فاصله تکاملی، بازسازی واقعی موآ را به امری ناممکن تبدیل می‌کند
درنتیجه به باور سدون، آنچه کولوسال انجام می‌دهد، ارتباطی با حفظ تنوع زیستی ندارد و بیشتر برای جذب سرمایه و جلب توجه رسانه‌هاست. البته دیدگاه سدون با مخالفت جدی کولوسال مواجه شده است. اندرو پسک معتقد است دانش به‌دست‌آمده از چنین پروژه‌هایی نه‌تنها به توسعه‌ی علم ژنتیک کمک می‌کند، بلکه در نجات گونه‌های در معرض انقراض امروز نیز نقش مهمی خواهد داشت.
پایه‌ی اصلی انقراض‌زدایی موآ، بر ویرایش ژنتیکی گونه‌های زنده بنا شده است. اگرچه موآ از نظر تکاملی به تیناموهای کوچک‌جثه‌ی آمریکای لاتین نزدیک است، اندازه‌ی بسیار کوچک تیناموها آن‌ها را برای میزبانی تخم موآ نامناسب می‌سازد. در عوض، تیم پژوهشی قصد دارد از ایموی استرالیایی (Dromaius novaehollandiae)، پرنده‌ای بزرگ با تخم‌هایی بسیار حجیم، به‌عنوان میزبان استفاده کند.
اندرو پسک، استاد دانشگاه ملبورن و مشاور علمی پروژه، تأکید می‌کند که تلاش برای بازگرداندن موآ، با پروژه‌ی جنجالی گرگ وحشت تفاوت دارد. برخلاف آن پروژه که تنها شامل چند تغییر محدود ژنتیکی در گرگ خاکستری بود، در پروژه‌ی موآ قرار است حجم وسیعی از ویرایش دی‌ان‌ای انجام شود. او می‌گوید: «این بار، هدف این نیست که فقط چیزی شبیه موآ بسازیم. ما واقعاً می‌خواهیم خود موآ را از نو مهندسی کنیم.»
در میان صداهای میانه‌روتر، جیمی وود از دانشگاه آدلاید استرالیا می‌گوید پروژه‌ی موآ می‌تواند بینش‌هایی تازه از زیست‌شناسی و سیر تکاملی این پرنده ارائه دهد. اما وود هشدار می‌دهد که اگر مسیر پروژه بیش‌از‌حد به پروژه‌ی گرگ وحشت شبیه باشد، ممکن است افکار عمومی آن را جدی تلقی نکند. به‌ویژه، اگر پرنده‌ی تولیدشده فقط ظاهری شبیه موآ و رفتاری کاملاً متفاوت از آن داشته باشد.
به باور وود، نگرانی جدی است: اگر انقراض‌زدایی فقط به بازتولید ظاهری خلاصه شود، شاید موآی جدید هرگز نتواند همان نقشی را در اکوسیستم ایفا کند که گونه‌ی اصلی داشته است. در این صورت، پروژه‌ای که با وعده‌ی احیای پرنده‌ای منقرض‌شده آغاز شده، شاید به ساخت موجودی کنجکاوی‌برانگیز برای نمایشگاه‌های علمی محدود شود.