چاپ

خبر یزد - زومیت / تشنگی فزاینده جو زمین به عامل تشدید خشکسالی‌ها در سال‌های اخیر حتی در مناطق دارای بارش ثابت تبدیل شده است.
خشکسالی‌ها در سراسر جهان شدیدتر و گسترده‌تر شده‌اند؛ اما تنها الگوهای بارش نیستند که باید مقصر دانسته شوند؛ زیرا جو زمین نیز تشنه‌تر شده است.
براساس پژوهشی جدید از نشریه نیچر، تشنگی فزاینده جوی که با عنوان تقاضای تبخیر جوی (AED) نیز شناخته می‌شود، عامل حدود 40 درصد از افزایش شدت خشکسالی در چهار دهه گذشته (1981 تا 2022) بوده است.
تصور کنید بارش باران مانند درآمد و AED مانند مخارج شما است. حتی اگر درآمدتان (بارش) ثابت بماند، با افزایش مخارج (AED) دچار کسری می‌شوید. دقیقاً همین وضعیت درباره خشکسالی رخ می‌دهد: مقدار آب موردنیاز جو زمین، بیشتر از آبی است که خاک و منابع زمینی توان از دست‌دادن آن را دارند.
با گرم‌تر شدن زمین، تقاضای جو برای آب افزایش می‌یابد و رطوبت بیشتری از خاک، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و حتی گیاهان کشیده می‌شود. به همین دلیل، حتی در مناطقی که میزان بارش کاهش چندانی نداشته، شدت خشکسالی‌ها افزایش یافته است.
محصولات کشاورزی به‌شدت تحت تأثیر تنش آبی قرار می‌گیرند.
تقاضای تبخیر جوی بیانگر آن است که جو تا چه اندازه از سطح زمین آب می‌خواهد. هر چه هوا گرم‌تر، آفتابی‌تر، بادی‌تر و خشک‌تر باشد، نیاز آن به آب بیشتر می‌شود، حتی اگر میزان بارش تغییر نکند. در نتیجه، حتی در مناطقی که بارش تغییر چندانی نداشته، با خشکسالی‌های شدیدتر روبه‌رو هستیم. این جو تشنه، محیط را سریع‌تر و عمیق‌تر خشک می‌کند و در شرایط کم‌آبی، فشار بیشتری وارد می‌سازد.
تحلیلی جدید نشان می‌دهد که AED تنها تشدید خشکسالی‌های موجود را در پی ندارد، بلکه موجب گسترش مناطق تحت تأثیر خشکسالی نیز می‌شود. از سال 2018 تا 2022، مساحت خشکی‌های زمین که دچار خشکسالی بودند، 74 درصد افزایش یافت که 58 درصد آن ناشی از افزایش AED بوده است.
براساس پژوهش اخیر، سال 2022، خشک‌ترین سال در بیش از چهار دهه اخیر بوده است. بیش از 30 درصد از خشکی‌های زمین شرایط خشکسالی متوسط تا شدید را تجربه کردند. به ویژه اروپا و شرق آفریقا در سال 2022 شاهد خشکسالی شدیدی بودند که حتی در شرایطی که کاهش چشمگیری در بارش رخ نداد، عمدتاً ناشی از افزایش شدید AED بود.
تنها در اروپا، خشکی گسترده پیامدهایی جدی را به دنبال داشت: کاهش جریان رودخانه‌ها تولید برق آبی را مختل کرد، برداشت محصولات به‌دلیل تنش آبی افت کرد و بسیاری از شهرها با کمبود آب روبه‌رو شدند. این شرایط فشار بی‌سابقه‌ای بر منابع آبی، بخش کشاورزی و انرژی وارد کرد و معیشت و ثبات اقتصادی را به خطر انداخت.
پژوهش جدید درک بهتری از دینامیک خشکسالی ارائه می‌دهد. پژوهشگرها از داده‌های اقلیمی باکیفیت جهانی مثل دما، سرعت باد، رطوبت و تابش خورشیدی استفاده کردند. این شاخص‌ها، متغیرهای کلیدی هواشناسی هستند که تعیین می‌کنند جو چقدر می‌تواند از زمین و پوشش گیاهی آب جذب کند. تیم پژوهشی با ترکیب این عوامل، مقدار تقاضای تبخیر جوی (AED) یا به عبارتی میزان تشنگی هوا را اندازه‌گیری کردند.
برای مبارزه با خشکسالی باید از تبخیر بیش از حد آب جلوگیری کرد
سپس پژوهشگرها با استفاده از یک شاخص خشکسالی شناخته‌شده که هم بارش و هم «تشنگی جوی» را در نظر می‌گیرد، توانستند پیگیری کنند که خشکسالی‌ها در کجا، چه زمانی و چرا شدیدتر می‌شوند. با این معیار، می‌توانند محاسبه کنند که چه مقدار از تشدید خشکسالی ناشی از افزایش تشنگی جو است.
پیامدهای آتی تشنگی فزاینده جوی به‌ویژه برای مناطق غرب و شرق آفریقا، غرب و جنوب استرالیا و جنوب غربی ایالات متحده که هم‌اکنون نیز به خشکسالی آسیب‌پذیرند، بسیار جدی خواهد بود؛ مناطقی که AED در دو دهه اخیر عامل بیش از 60 درصد شدت خشکسالی بوده است.
اگر در پایش و برنامه‌ریزی خشکسالی، AED در نظر گرفته نشود، دولت‌ها و جوامع ممکن است خطر واقعی را دست‌کم بگیرند. با توجه به اینکه انتظار می‌رود دمای جهانی همچنان افزایش یابد، احتمال وقوع خشکسالی‌های شدیدتر و مکرر بیشتر خواهد شد. ما باید آمادگی داشته باشیم، و این امر نیازمند درک و برنامه‌ریزی برای «تشنگی رو به رشد جوی» است.
بازار