چاپ

خبریزد- «حسین مسرّت» در گفت‌وگویی از «علی عسکر خان عسکری کامران» به عنوان یکی از مشاهیر نامی استان یزد یاد می‌کند و در باره‌ی او می‌گوید: «علی عسکر خان» معروف به «علی عسکر خان سوم»، در سال 1304 هجری شمسی در محلّۀ پیرو برج یزد دیده به جهان گشود. وی فرزند میرزا محمّدعلی خان و بی‌بی فاطمه خانم بود. مادرش که مدرک تحصیلی لیسانس حقوق داشت، از زنان سیاست‌مدار، برجسته و پرقدرت یزد بود و در غالب امور سیاسی، بچّه‌ها و شوهرش را یاری می‌داد.

وی ادامه می‌دهد: با توجه به تسلّط علی عسکرخان به زبان انگلیسی که توسّط افراد خارجی مقیم یزد آموزش‌ دیده بود با درخواست اداره‌ی فرهنگ در مدارس یزد به تدریس پرداخت. وی در سمنان نیز سابقه‌ی تدریس زبان انگلیسی در مدارس را داشت.

به گفته‌ی مسرت؛ دکتر «محمّد اولیائی» دندان‌پزشک و دانش‌آموختۀ استاد در دبیرستان ایرانشهر، طیّ مصاحبه‌ای در سال 1388 می‌گوید: «جنابِ خان در تدریس زبان انگلیسی بسیار سخت‌گیر بود، ایشان کتاب‌های مختلفی من‌ جمله لیدر هفت که پر از لغات و اصطلاحات بود را تدریس می‌کرد. دیگر کتاب‌های پیشنهادی ایشان نیز برایمان خیلی سنگین و سخت بود، امّا بسیار عالی بود. روزی یکی از دانش آموزان که بعدها مهندس برق شد، برای ایشان نامه نوشت و اعتراض کرد، بعد از دریافت این نامه استاد دیگر کلاس نیامد. «حسین محبوبی اردکانی» مدیر مدرسه، نویسنده‌ی نامه را پیدا کرد و دانش‌آموز خاطی را وادار به عذرخواهی کرد و علی عسکر خان آن‌قدر خوب و مهربان بود که پذیرفت و دوباره به کلاس آمد. وی پس‌ از آن گفت: حداقل نصف این کلاس باید در کنکور قبول شوید و به دانشگاه بروید. آن روزها دو کلاس طبیعی و ریاضی را به جهت کمبود دبیر زبان انگلیسی ادغام کرده بودند و این کار برای محصّل و معلّم خیلی سخت بود. وقتی در سال 1332 از بین هشت هزار نفر رتبۀ پنج کنکور شدم و به دانشگاه شیراز که با سیستم آمریکایی اداره می‌شد، رفتم؛ به‌قدری به انگلیسی تسلّط داشتم که استاد خارجی‌ام پرسید: دبیر کلاس ششم شما چه کسی بوده است؟ شخصیّت آقای علی عسکر خان به‌ گونه‌ای بوده است که آقای دکتر مرتاض، دوست و هم‌کلاسی‌ام در غیبت دبیر و دوست خود همیشه وی را «ایشان» خطاب می‌کرد. »

این پژوهشگر و فعال فرهنگی یزد علی عسکر خان را دبیری پخته و خونسرد و متین و عاقل و ورزشکار و از خیرمندان یزد می‌داند و اظهار می‌کند: وی در آریاشهر چاه آب و زراعت داشت و زمانی که شهردار بود، مسیر بلوار دهۀ فجر به ‌طرف خلدبرین را آباد کرد و کارهای خیر زیادی انجام داد و به خاطر همین دعاهای مردم و شاگردانشان است که خوشبختانه تا سن 90 سالگی قوی و سرحال بود.»

وی اضافه می‌کند: علی عسکر خان مدّتی معاون کارخانه اقبال بود و در سال 1336 با مدرک لیسانس حقوق، متصدی شهرداری یزد شد. وی در نخستین دوره‌ی انجمن شهر یزد توسط اعضاء به‌ عنوان نخستین شهردار منتخب از طرف اعضای انجمن انتخاب شد و توانست کارهای سودمندی مانند آب‌لوله‌کشی، آسفالت معابر، متّصل شدن برق یزد به شبکه‌ی سراسری، همکاری صمیمانه با بهداری و بهداشت عمومی، کمک به انتزاع آموزش ‌و پرورش یزد از اصفهان را انجام دهد.

مسرت می‌گوید: زمانی که زمین‌های صفائیه توسط «رضا صرّاف زاده» برای سکونت آماده می‌شد؛ علی عسکر خان با سرمایه‌ی خود و حفر چاه، به همراه و شراکت برادرش امیر حسین خان و حسن زارع مهریزی، بنیان‌گذار آزادشهر (آریاشهر سابق) شدند و تا حدود زیادی مانع برج‌سازی و پیشرفت غیراصولی و گسترش شهر یزد شد.

وی از دیگر اقدامات علی عسکر خان را تأسیس کارخانه‌ی آجر ماهکار و کارخانه‌ی پارچه‌بافی گردباف(دبل نیت)، با 300 کارگر در خیابان فرودگاه و سهیم کردن کارگران در سود کارخانه ذکر کرد که علاوه بر اشتغال‌زائی و کمک به صنعت کشور از دیگر اقدامات خداپسندانه‌ی وی به شمار می‌آید. البته وی به سیره‌ی اجدادی خود به امور کشاورزی علاقه داشت و در شمال شرقی یزد، چاه و مزرعه‌ای ایجاد کرد که به چاه و مزرعه‌ی شهردار معروف است.

وی با بیان این که علی عسکرخان در اکرمیه‌ی یزد مقداری پسته زار داشت و در همان جا ساکن بود، می‌گوید: او به خوشنویس و نقّاشی هم علاقه‌ای وافر داشت و از لحاظ فکری فرد پیشرویی بود.

این محقق فرهنگی در ادامه همسر علی عسکر خان را بانویی به نام گیتی خانم فرزند سید علی اکرمی می‌خواند و می‌گوید: آقای اکرمی، انسانی بود که برای مسافران خسته از راه در جاده‌ی یزد به ساغند تلاش می‌کرد به طوری که در زمان کهولت و با خودرو خویش هر روز این مسیر را در اوایل دهه‌ی شصت جهت ایجا قنات و دست‌یابی به آبی، هر چند اندک طی می‌کرد و معتقد بود اگر در مناطق دورافتاده به کمک مردم خسته و نیازمند شتافتی، توفیقی است الهی که نصیب هر کسی نمی‌شود.‍»

مسرت در پایان با بیان این که علی عسکر خان روز چهارشنبه پنجم اردیبهشت 1397 در بیمارستان دوست صمیمی خود دکتر مرتاض به دیار باقی شتافت و در خلدبرین یزد به خاک سپرده شد، یاداور می‌شود؛ در فامیل عسکری کامران سه نفر نام علی عسکر خان دارند: 1- علی عسکر خان اوّل، پسر پنجم محمّد تقی‌خان بزرگ 2- حاجی علی عسکر خان دوم، پدربزرگ امیرحسین و علی عسکر خان شهردار 3- علی عسکر خان سوم، شهردار یزد و بی‌بی علی عسکر خان که زن هستند و مادربزرگ مادر خانم اقدس بقائی هستند. هنوز بین یزدی‌ها مرسوم است که به مثال می‌گویند: «انگار نوۀ بی‌بی علی عسکر خان است.»