چاپ

خبریزد- «حسین مسرّت» پژوهشگر شهیر فرهنگی استان یزد از «حسن صدر یزدی» به عنوان مدیری لایق یاد می‌کند و می‌گوید: حسن آقا، کوچک‌ترین و معروف‌ترین پسر میرزا علیرضا صدر العلماء و تاج‌الملوک صدر، در سال 1296 شمسی در محلّۀ شاهزاده فاضل یزد به دنیا آمد. وی تحصیلات ابتدایی را در دبستان رضوی یزد به پایان برد و پس از مرگ پدر با پشتیبانی مادر و همراهی سه برادر برای ادامه‌ی تحصیلات راهی تهران شد و در کالج آمریکایی(دبیرستان البرز فعلی) که آن موقع زیر نظر دکتر جردن اداره می‌شد، ثبت‌نام کرد.

وی با بیان این که صدر از چنان هوش و استعدادی برخوردار بود که توجه مدیران و دیگر دبیران آمریکایی را به خود جلب کرد، اضافه می‌کند: به همین دلیل نیز پس از گرفتن دیپلم به سفارش و درخواست دکتر جردن، ضمن تحصیل به مدّت چهار سال به تدریس در آن دبیرستان می‌پرداخت تا این که در سال 1320 درجۀ B.A را از دبیرستان البرز و لیسانس زبان انگلیسی و آموزش آن را از دانشسرای عالی تهران دریافت کرد و پس‌ از آن رسماً به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و بی‌درنگ معاونت شبانه‌روزی البرز و ناظمی مدرسه و تدریس زبان انگلیسی را عهده‌دار شد.

مسرت با بیان این که پیوسته کوشش و جدیّت صدر مورد تحسین و تقدیر مدیران وزارت فرهنگ و دکتر محمّدعلی مجتهدی رئیس دبیرستان البرز بود، ادامه می‌دهد: صدر تا سال 1330 در دبیرستان البرز مشغول به کار بود تا این که در سال 1331 که دولت آمریکا گروهی را از طریق مسابقه به آن کشور می‌فرستاد توانست با قبولی در آن مسابقه و توفیق در امتحانات آن، برای مطالعه در سازمان‌های مدارس متوسّطه و امور اداری به آمریکا برود؛ وی پس از چند ماه که به‌ خوبی با اوضاع آموزشی، پرورشی و فرهنگ و نظام اداری آمریکا آشنا شد، از سوی شورای فرهنگی بریتانیا برای مطالعه در امور آموزش‌ و پرورش انگلستان راهی آن کشور شد و به مدّت شش ماه در آن کشور بود و پس از آن با مطالعات دامنه‌دار و اندوخته‌ای پربار به میهن بازگشت.

به گفته‌ی این محقق و پژوهشگر یزدی، صدر بنا بر تجاربی که اندوخته بود در ادامه از بخش آموزشی جدا شد و به بخش مدیریتی یا اداری وزارت فرهنگ منتقل شد و با موافقت وزارت فرهنگ به اداره‌ی اصل چهار که به‌ تازگی در ایران بنیان شده بود، پیوست و در ادامه نیز به معاونت فرهنگی اصل چهار استان تهران منصوب شد و چهار سالی در این مسئولیّت بود تا این که در سال 1335 این اداره هم به وزارت فرهنگ ملحق شد و صدر دوباره به وزارت فرهنگ برگشت و بازرس فنّی دبیرستان‌ها شد.

مسرت خاطرنشان می‌کند: پس از چهار ماه ریاست اردوی فرهنگی دانش آموزان که راهی آبادان بود، به او محوّل شد و پس از برگشت از این اردو با موافقت وزیر فرهنگ به ریاست فرهنگ حومه انتخاب شد و در حدود سال 1337 به ریاست اداره‌ی تدارکات وزارت فرهنگ برگزیده شد و سرانجام در سال 1338 به راهنمایی دانشجویان و دانش آموزان ایرانی مقیم آمریکا انتخاب شد.

وی بیان می‌کند: صدر پس از بازگشت از آمریکا، ریاست پذیرش دانشگاه پهلوی شیراز را دارا بود و در زمان اعلم، مدیر کل دانشگاه پهلوی شد و مدّت پنج سال در شیراز بود. وی در ادامه به سمت مدیر کل تربیت‌ بدنی کشور منصوب شد و پس از آن مدیر کل کارگزینی آموزش‌ و پرورش کشور شد.

به گفته ی وی، معاونت آموزشی دانشگاه کرمان در زمان دکتر لطف علی صورتگر معاونت وزارت آموزش‌ و پرورش در منطقۀ پنج کشور شامل استان‌های بوشهر، فارس، کرمان، هرمزگان و یزد نیز از دیگر مسئولیّت‌های صدر بود.

وی می‌گوید: صدر سال‌ها بر اثر لیاقت، حسن سلوک، شجاعت اخلاقی و هوش خود مراتب ترّقی را در وزارت فرهنگ ایران طی کرد اما هیچ‌گاه ازدواج نکرد و تا آخر عمر مجرّد باقی ماند.

مسرت با این توضیح که وی با حسن صدر که کتابی با عنوان «حقوق زن در اسلام و اروپا» دارد نسبتی ندارد زیرا وی اهل اصفهان است امّا در عین حال نیز با «حسن صدر یزدی» دوست صمیمی بودند، اظهار می‌کند: حسن صدر بعدها به نمایندگی از مردم تفت در دوره‌ی بیست و چهارم مجلس شورای ملّی در سال 1354 برگزیده شد و تا پیروزی انقلاب اسلامی، این وظیفه را عهده‌دار بود.

وی در ادامه عنوان می‌کند: صدر با وقوع انقلاب اسلامی و انحلال مجلس از کار کناره‌گیری کرد ولی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دستگیر و از آنجایی که خلافی در طول مدّت خدمت از وی مشاهده نشده بود، تبرئه شد.

نویسنده کتاب «یزد، یادگار تاریخ» با بیان این که صدر از آن پس تا زمان مرگ دیگر مسئولیّتی نداشت، می‌گوید: برخی معتقدند اگر او وارد سیاست نشده بود و به نمایندگی مجلس نمی‌پرداخت، خیلی بهتر بود چون وجهه‌ی فرهنگی اجتماعی خوبی داشت.

مسرت در پایان با اشاره به این که حسن صدر در اواخر عمر کتابخانه‌ی شخصی‌اش را به کتابخانه‌ی وزیری یزد سپرد، بیان می‌کند: صدر در تیر 1379 براثر بیماری قلبی درحالی‌ که 83 سال داشت، در تهران درگذشت و پس از انتقال جنازه‌اش به یزد، در امامزاده جعفر(ع) یزد به خاک سپرده شد.