خبر یزد - در حالی که قنات‌ها به دلیل بی‌توجهی و تجاوزهای گسترده طی سال‌های قبل به عاملی برای فرونشست زمین در سیل اخیر یزد تبدیل شده است؛ احیای آنها می‌تواند ناجی یزد در حوادث مشابه باشد، لذا مسئولان امر باید اقدامات لازم جهت احیای قنات‌های شهر را مد نظر قرار دهند.
به گزارش خبرنگار ایمنا، نقاط مختلف استان یزد در مردادماه امسال شاهد وقوع سیلی بود که به گفته سازمان هواشناسی و شرکت آب منطقه‌ای استان یزد این سیل دوره بازگشت 500 ساله دارد و هیچ شخص معاصری در زندگی خود تجربه وقوع چنین سیلی را ندارد.
با توجه به هشدارهای ارائه شده از سوی سازمان هواشناسی در ارتباط با احتمال شدید بودن بارندگی‌ها، استان یزد آمادگی خود برای مقابله با بحران را افزایش داد و در شهر یزد نیز شهرداری یزد اقدام به افزایش تاب‌آوری شهر برای بروز این سیل بزرگ کرد. انجام همین اقدامات سبب شد که غافل‌گیری در ارتباط با سیل به کمترین حد ممکن برسد و مدیران شهری یزد برای جلوگیری از بحرانی‌تر شدن وضعیت از زیرگذر میادین به عنوان مخزن آب استفاده کنند و همین موضوع جلوی ورود آب به بسیاری از منازل شهر را گرفت.
بلافاصله پس از پایان سیل تیم‌های عملیات شهرداری یزد با کمک نیروهای پرتلاش شهرداری‌های برخی استان‌ها از جمله اصفهان، خراسان جنوبی و رضوی اقدام به رفع مسدودی زیرگذرها کردند. با این وجود شهر یزد در بعضی نقاط با خسارت‌هایی روبه‌رو بود که منشأ اصلی آن ورود مستقیم آب به منازل و جاری شدن سیلاب نبود و خسارت‌هایی که در این بخش‌ها رخ داده بود، خسارت‌های ناشی از حرکت آب در زیر زمین و ورود به قنات‌های خشک بود.
قنات‌ها از هزاران سال قبل توسط پیشینیان ما و با کمترین تجهیزات به گونه‌ای ایجاد شده‌اند که آب را از دوردست به یزد منتقل می‌کردند و امروزه در جهان از آن به عنوان شاهکار معماری آب یاد می‌شود، اما در سیل‌های اردیبهشت و مرداد امسال، قنات‌ها آسیب دید و منجر به ایجاد مشکلاتی برای شهر شد؛ مشکلاتی که بیشتر به دلیل کم کاری در احیای قنات‌ها در طول دهه‌های گذشته و از آن مهم‌تر تجاوز به حریم قنات در ساخت‌وسازها بوده است.
ورود آب به قنوات خشک منجر به فرونشست در نقاط مختلف شهر شد بی‌بی فاطمه حقیرالسادات، رئیس کمیسیون گردشگری، میراث فرهنگی، صنایع دستی و روابط بین‌الملل شورای اسلامی شهر یزد با بیان اینکه قنات‌ها برای یزد از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: در طول سال‌ها و دهه‌های قبل نسبت به احیای قنات‌ها در حدی که لازم بود فعالیت نشده است.
وی با اشاره به اینکه پیشینیان ما با کمترین امکانات این قنات‌ها را به صورت مهندسی شده ایجاد کردند، ادامه می‌دهد: آسیب به قنات‌ها در حالی رخ داده که در شرایط فعلی با امکانات بسیار بیشتر از قبل نتوانستیم از آنها حفاظت درستی داشته باشیم.
رئیس کمیسیون گردشگری، میراث فرهنگی، صنایع دستی و روابط بین‌الملل شورای اسلامی شهر یزد خاطرنشان می‌کند: در سیل‌های اخیر ورود آب به قنات‌ها منجر به فرونشست برخی قنات‌های خشک شد که نتیجه آن ایجاد حفره‌های بزرگ و عمیق در سطح شهر بود، در حالی که اگر قنات‌ها احیا شده بود، امروز شاهد چنین مشکلی نبودیم. احیای قنات‌ها و آب انبارها می‌تواند باعث توجه تخریب شهر هنگام وقوع سیل شود.
وی تصریح می‌کند: هنگام وقوع سیل پنج آب انبار اطراف مسجد جامع باعث شد تا بنا دچار آب‌گرفتگی شدید و تخریب نشود؛ آب انبار می‌توانند در زمان این حوادث سیلاب و روان آب‌های قابل توجهی را ذخیره کند.
حقیرالسادات با بیان اینکه احیای قنات‌های اصلی از جمله قنات زارچ، اشکذر و همت‌آباد نیز باعث می‌شود هنگام وقوع حوادثی همچون سیل، شهر آسیب کم‌تری ببیند، می‌گوید: برای احیای هر متر قنات به صورت میانگین یک میلیون تومان هزینه پیش‌بینی شده است.
وی می‌افزاید: با احیای این قنات‌ها می‌توان زمان سیل، خروجی آب‌های سیلاب را از طریق پنج قنات اصلی به خارج از شهر هدایت کرد تا آسیبی به شهر نرسد.
بی‌توجهی به احیای قنات‌ها عامل اصلی فرونشست در یزد محمدعلی اعتباری، رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر یزد با اشاره به اینکه دانشگاه‌های معتبر جهان در خصوص قنات‌های یزد مطالعات گسترده‌ای انجام می‌دهند، به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: قنات یک معماری بسیار منحصر به فرد است که از ابتکارات یزد به حساب می‌آید.
وی ادامه می‌دهد: امروزه به دلیل بی‌توجهی‌هایی که در طول دهه‌های گذشته به احیای قنات‌ها شده است، این قنات‌ها که در گذشته نقش انتقال آب را داشتند، نتوانستند به به خوبی آب حاصل از باران‌های سیلابی را به زیر زمین هدایت کنند و شاهد فرونشست زمین در نقاط مختلف بودیم که این فرونشست‌ها نیز مربوط به میله‌های قنات‌های خشک بوده است.
رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر یزد تصریح می‌کند: این قنات‌ها در حالی توسط گذشتگان ایجاد شده است که آنها کمترین امکانات برای حفاری و عملیات عمرانی را در اختیار داشتند، اما درایت، آینده‌نگری و سخت‌کوشی آنها منجر به آن شد که قنات‌ها تا به امروز کارایی خود را حفظ کند.
وی افزود: نبود لایروبی و اصلاح قنات‌ها از یک سو و ساخت‌وسازها و تعرض به حریم و مسیر قنات‌ها از سوی دیگر سبب شده است که امروزه بسیاری از آنها با مشکل جدی از جمله خشکی روبه‌رو شود.
اعتباری خاطرنشان می‌کند: اگر اعتبار ویژه‌ای از سوی دولت برای احیای قنات‌ها در شهر یزد اختصاص یابد و با رفع مشکلات و موانع موجود در مسیر قنات‌ها، کارایی اصلی را به آنها بازگردانیم، نه تنها دیگر شاهد چنین فرونشست‌هایی نخواهیم بود، بلکه در هنگام وقوع سیل‌های احتمالی در آینده، همین مسیرها نقش انتقال آب سیل و پیشگیری از خسارت را ایفا خواهد کرد، لذا می‌طلبد مسئولان امر در این زمینه اقدامات مؤثری را مد نظر قرار دهند.