بزرگنمايي:

خبر یزد - به گزارش خبرگزاری تسنیم دکتر محمدمهدی رحمتی دانشیار دانشگاه گیلان یادداشتی درباره برنامه قهرمان ایران نوشته که عیناً در زیر می‌خوانید:
شبکه ورزش سیما در دوره جدید مدیریت جسورانه و نوآورانه خود، چند سالی است جشنواره قهرمان ایران را به صورت سالانه با هدف تکریم قهرمانان ورزشی، الگوسازی و تقویت روحیه افتخارآفرینی با رعایت معیارهای دقیق علمی و کارشناسی به انتخاب برترین‌های ورزش ایران تولی‌گری می‌کند.
چهارمین دور این جشنواره به عنوان معتبرترین رویداد انتخابی برترین‌های ورزش کشور، در سال جاری برگزار شد و نزدیک به 8 میلیون رأی به 63 نامزد تعلق گرفت و در نهایت مهدی طارمی عنوان “ آقای ورزش ایران “و خانم ناهید کیانی ، عنوان “ بانوی ورزش ایران “را احراز کردند ولی آرای ناهید کیانی از آرای مهدی طارمی بیشتر بود و فاصله معناداری داشت که خود فرصت تحلیلی جامعه شناختی می‌طلبد. در مقدمه جستار حاضر به اهمیت و ضرورت توجه به مفاخر، به ویژه در عرصه ورزش پرداخته می‌شود، سپس در ادامه با توجه به مراسم برگزار شده درباره تجلیل از قهرمانان ابتدا به برخی از جنبه‌ها و وجوه کارکردی مهم این اقدام پرداخته و در پایان نیز در قالب پیشنهاد مواردی مطرح می‌شود.
اهمیت
ترویج الگوهای فرهنگی سودمند در جامعه با تأکید بر قدرشناسی از چهره‌هایی که در عرصه‌ها و میدان‌های گوناگون اجتماعی منشأ اثر هستند، از جنبه‌های مختلف دارای اهمیت است. این سپاس و قدرشناسی، هر چند از حیث اهمیت برای حرکت و بقای جامعه ممکن است در میدان‌های دیگر جامعه، مانند آموزش و پرورش، بهداشت، علم و غیره حایز اهمیت و ارزش کارکردی بیشتری از عرصه ورزش باشد، اما بی‌تردید با در نظر گرفتن میزان توجهی که در عصر حاضر ورزش بر زیست مردمان جامعه و فرهنگ، به ویژه در میان گروه‌های سنی نوجوان و جوان دارد، کنش‌های ورزشی، اعم از آن دسته که در میدان ورزش انجام می‌پذیرند و نیز آن دسته که در ارتباط با این حیطه صورت عملی به خود می‌گیرند، نمود و تبلور بیشتری دارند. از دیگر سو، برگزاری چنین مراسم و مناسکی، با تأکید بر توان فرهنگی جامعه، نوعی ادای دین جامعه و فرهنگ نسبت به بزرگان خود است.
تاریخ و فرهنگ هر جامعه به میزان چشمگیری تحت تأثیر نام، کردار، روش و منش بزرگان شکل می‌گیرد. امروزه ورزش به یکی از منابع مهم هویت بخش و هویت ساز در ساحت‌های گوناگون خرد و کلان، ملی و بین‌المللی بدل شده است به گونه‌ای که در موارد بسیاری کامیابی‌ها و موفقیت‌های قهرمانان و تیم‌های ورزشی شناسنده کشورها در عرصه بین‌المللی است. بهره‌گیری از این ظرفیت و بدل کردن عرصه ورزش به میدانی برای توان‌افزایی فرهنگ، فرصتی است که با مدیریت و برنامه‌ریزی مناسب امکان عملی شدن دارد. قوام و شکوفایی هویت ملی تا حد زیادی مستلزم قدرشناسی و نکوداشت نام و یاد بزرگان میدان‌های مختلف در جامعه است. با توجه به نقش حائز اهمیت ورزش، به مثابه یک نهاد مدرن، توجه به قهرمانان ورزشی از جنبه‌های گوناگون می‌تواند فرصتی مناسب برای این توان‌افزایی باشد. در جهان مدرن، قهرمانان میدان ورزش به نوعی جزو سرمایه‌های اجتماعی و نمادین جامعه به شمار می‌آیند؛ سرمایه‌هایی که افزون بر افتخار آفریدن در میدان‌های ورزشی، به کنش‌های عمومی خیرخواهانه می‌پردازند و از جمله مهمترین الگوهای نقش (Role Models) برای نوجوانان و جوانان محسوب می‌شوند.
از جمله مشکلاتی که متضمن آسیب‌های احتمالی در میدان ورزش کشور است، کم توجهی به عاملیت ورزش دوستان و طرفداران ورزش و نادیده گرفته شدن دیدگاه‌ها و نگرش‌های آنان در فرایندهای مهم ورزش است. از حیث روش و شیوه انجام، برگزاری مراسم مذکور با ایجاد ارتباط میان مردم، کارشناسان و قهرمانان، واجد روندی دموکراتیک است. برگزاری این جشنواره‌ها و مشارکت دادن مردم فضایی را برای انجام کنش متقابل از طریق ورزش فراهم می‌سازد و طرفداران ورزش احساس سهیم بودن در ساخت جهان اجتماعی ورزش را پیدا می‌کنند. بهره‌گیری از نگاه، نظر و رأی مردم در چنین انتخابی، افزون بر ترویج روحیه دموکراتیک و مشارکت دادن هواداران در یک فرایند انتخابی مهم، می‌تواند متضمن تقویت احساس تعهد و مسئولیتی دو سویه در میان ورزشکاران و طرفداران ورزش باشد. بازخورد دیدگاه مردم در قبال کنش‌ها و کردار قهرمانان ورزش، که لزوماً از نظر فنی ممکن است دارای افتخارات ورزشی بیشتر نباشند، سبب می‌شود فضای فرهنگی ورزش با معناهای خلق شده توسط مردم هدایت شود و احساس تعهد اجتماعی در میان قهرمانان افزایش یابد. بازخورد نگرش مردم سبب می‌شود قهرمانان با در نظر گرفتن برخی الزامات، احساس مسئولیت بیشتری کرده و تلاش کنند تا با اتخاذ رویه‌های مناسب در اندیشه، منش و کنش خویش احساس و اندیشه منتقل شده از جانب مردم را متبلور ساخته و نسبت به این قدرشناسی اجتماعی پاسخ مناسب دهند.
تجلیل از قهرمانان، تقویت‌کننده ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی درجامعه، به ویژه از حیث تأثیر مثبت آن در جامعه‌پذیری و فرهنگ‌پذیری نسل‌های جدید است. این امر سبب می‌شود ارتباط مناسب میان نسلی شکل گرفته و نسل‌های جدید تشویق و ترغیب به گام نهادن در مسیر دشوار قهرمانی و توجه به مسئولیت‌های اجتماعی آن شوند. افزون بر این، با توجه به جذابیت‌های چشمگیر و روزافزون ورزش برای نسل‌های جدید، معرفی چهره‌های ارزشمند جهان ورزش می‌تواند کارکرد الگوساز داشته باشد. نسل‌های جدید با مشاهده قدرشناسی از نام‌آوران و افتخارآفرینان میدان‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، علمی و ورزشی و نگاه به سبک زندگی آنان، با الگوپذیری ترغیب و تشویق به گام نهادن در این مسیرها می‌شوند. افزون بر این، قهرمانان به‌عنوان الگوهای موفقیت و تلاش، با الهام بخشی به نسل جوان می‌توانند در خلق، بازآفرینی و انتقال ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی مهمی مانند پشتکار، میهن‌پرستی، همکاری، اخلاق‌مداری و مسئولیت‌پذیری به جامعه نقش چشمگیری داشته باشند.
کارکرد حائز اهمیت دیگری که در این موارد با عطف به همبستگی ملی متبلور می‌شود، ایجاد حس افتخار و غرور ملی، به ویژه در هنگام درخشش و انتخاب ورزشکاران فعال در عرصه بین‌المللی است. با معرفی، تجلیل و تقدیر از قهرمانان، حس افتخار ملی و همبستگی میان اقشار مختلف جامعه تقویت می‌شود. این امر به‌ویژه در کشور ما که از تنوع فرهنگی و قومی برخوردار است، می‌تواند در ایجاد وحدت و همبستگی ملی نقش مهمی ایفا کند. بی‌تردید، توجه به این کارکرد مهم می‌تواند در کنار عامل‌های دیگر به توسعه پایدار کمک کند.
اگر از منظری متفاوت به این موضوع نگاه شود، جشنواره قهرمان ایران می‌تواند به‌عنوان مجرایی برای بازتولید یا به چالش کشیدن نابرابری‌های اجتماعی عمل کند. قهرمانان معرفی‌شده در این جشنواره ممکن است نماینده گروه‌های خاصی از جامعه یا رشته‌های مورد توجه باشند. این دسته از قهرمانان و ورزش‌ها به دلیل دسترسی بیشتر به منابع قدرت، ثروت و شهرت در مقایسه با سایر ورزش‌ها و ورزشکاران به صورت‌های گوناگون از امتیازات بیشتری بهره می‌برند و این امر می‌تواند به تقویت نابرابری‌های موجود منجر شود. از سوی دیگر، این جشنواره می‌تواند فرصتی برای برجسته‌سازی قهرمانانی از طبقات یا گروه‌های کمتر دیده‌شده یا رشته‌های ورزشی در حاشیه قرار گرفته باشد، که در این صورت کمک می‌کند تا ساختارهای مسلط به چالش کشیده شوند.
در این جستار کوتاه امکان در نظر گرفتن جنبه‌های مختلف این فعالیت و ارائه پیشنهاد دشوار است، اما با در نظر گرفتن برخی واقعیت‌های جهان اجتماعی و فرهنگی ورزش، از میان پیشنهادات گوناگون می‌توان به یک اقدام و فعالیت تکمیلی اشاره و تأکید نمود: تجلیل از پیش‌کسوتان ورزش که هم جنبه تکمیلی برای الگوسازی فرهنگی دارد، و هم سبب می‌شود چهره‌هایی که در گذشته با افتخار آفرینی خود در ورزش کشور نقش داشته‌اند حرمت و کرامت‌شان حفظ شود و از “ رهاشدگی ” و “فراموشی” و آسیب‌های آن مصون بمانند.
/