آیا حیوانات نیز مثل ما در دام خطای دید می‌افتند؟ پاسخ پیچیده است

خبر یزد - زومیت / آیا دنیای بصری حیوانات مانند ماست؟ پژوهشی تازه نشان می‌دهد محیط زندگی، نحوه‌ی درک واقعیت و فریب خوردن از خطای دید را تعیین می‌کند.
آیا حیوانات هم مانند انسان‌ها فریب خطاهای دید را می‌خورند؟ پژوهشی جدید نشان می‌دهد که پاسخ این پرسش ممکن است به محیط زندگی هر گونه بستگی داشته باشد. دانشمندان در مطالعه‌ای جدید دریافتند که ماهی‌های گوپی به‌شدت در برابر «خطای دید ابینگ‌هاوس» آسیب‌پذیرند، درحالی‌که قمری‌ها مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهند.
بازار
اما خطای دید ابینگ‌هاوس دقیقاً چیست؟ در این توهم مشهور، مغز ما فریب مقایسه را می‌خورد: یک دایره‌ی مرکزی وقتی در میان دایره‌های بزرگ‌تر قرار بگیرد، کوچک‌تر دیده می‌شود و وقتی با دایره‌های کوچک‌تر احاطه شود، بزرگ‌تر به نظر می‌آید. این پدیده نشان می‌دهد که مغز اندازه‌ها را نه به‌صورت مطلق، بلکه با توجه به زمینه‌ی اطراف تفسیر می‌کند. اکنون، به‌نظر می‌رسد این ویژگی در همه‌ی گونه‌های زنده یکسان عمل نمی‌کند.
داستان دو گونه و دو دنیای متفاوت
پژوهشگران برای آزمودن فرضیه‌ای که محیط حسی بر ادراک بصری تأثیر می‌گذارد، دو گونه با سبک‌های زندگی کاملاً متفاوت را انتخاب کردند: قمری‌ها و ماهی‌های گوپی. قمری‌ها پرندگانی زمینی هستند که برای یافتن دانه‌های ریز، با دقت به جزئیات زمین نگاه می‌کنند. از سوی دیگر، ماهی‌های گوپی در آب‌های کم‌عمق و شلوغ استوایی زندگی می‌کنند؛ محیطی که در آن تصمیم‌گیری سریع و درک کلی صحنه برای بقا ضروری است.
مغز با توجه به زمینه اطراف اندازه‌ها را تفسیر می‌کند
در آزمایش، 38 قمری و 19 ماهی گوپی شرکت داشتند. محققان دو کارت را به حیوانات ارائه دادند که روی هر کدام غذایی در مرکز قرار داشت. در یک کارت، غذا با دایره‌های کوچک و در کارت دیگر با دایره‌های بزرگ احاطه شده بود. حیوانات آزاد بودند غذای موردنظر خود را انتخاب کنند.
نتایج خیره‌کننده بود: گوپی‌ها به‌طور مداوم کارتی را انتخاب می‌کردند که در آن غذا با دایره‌های کوچک‌تر احاطه شده بود؛ گویی آن را بزرگ‌تر و جذاب‌تر می‌دیدند. این رفتار نشان می‌دهد که آن‌ها، مانند انسان‌ها، پردازش کلی و وابسته به زمینه دارند. اما نتایج قمری‌ها متفاوت بود؛ برخی فریب خوردند و برخی دیگر خیر. یافته‌ها حاکی از آن است که استراتژی ادراکی قمری‌ها بیشتر بر جزئیات متمرکز است و کمتر تحت‌تأثیر زمینه‌ی اطراف قرار می‌گیرد.
مطالعه به شواهد قبلی درباره‌ی ادراک حیوانات نیز می‌افزاید. برای مثال، پژوهش‌های پیشین نشان داده‌اند که گربه‌ها نیز «توهم مربع کانیزا» را درک می‌کنند و مرزهای ذهنی را تشخیص می‌دهند؛ پدیده‌ای که شاید علاقه‌ی معروف آن‌ها به نشستن در جعبه‌ها و مربع‌ها را توجیه کند.
در پایان، نویسندگان مطالعه نتیجه‌گیری می‌کنند: «واکنش‌های متفاوت قمری‌ها نشان می‌دهد که تجربه‌ی فردی یا تمایل ذاتی می‌تواند نقش مهمی در نحوه‌ی تفسیر خطاهای دید ایفا کند. درست مانند انسان‌ها که برخی به‌شدت فریب خطاهای دید را می‌خورند و برخی تقریباً اصلاً اینطور نیستند، درک حیوانات نیز یکنواخت نیست.»
البته پژوهشگران به محدودیت‌های مطالعه‌ی خود نیز اشاره کرده‌اند. فاصله‌ی تکاملی زیاد میان قمری‌ها و گوپی‌ها ممکن است به این معنا باشد که تفاوت‌ها تنها ناشی از محیط زندگی نیست. آن‌ها پیشنهاد می‌کنند که آزمایش‌های آینده روی گونه‌های نزدیک‌تر با محیط‌های حسی متفاوت انجام شود تا نقش دقیق بوم‌شناسی در شکل‌گیری ادراک آشکار شود.
مطالعه در نشریه Frontiers in Psychology منتشر شده است.