خبر یزد - ایده ناب بانوی کارآفرین روستایی در آسفیج بهاباد که به حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی و اشتغال زایی برای بانوان روستایی کمک به سزایی کرد.
به گزارش خبرگزاری صداو سیما مرکز یزد ، سال‌ها پیش بود که، مراتع و پوشش گیاهی اطراف روستای آسفیج به دلیل چرای بی‌رویه دام، برداشت بی‌ملاحظه از منابع طبیعی به ویژه استفاده از پوشش گیاهی به عنوان سوخت، تخریب و نابود شده بود. نابودی که عواقب زیادی از جمله فرسایش خاکی، خالی شدن مراتع، از بین رفتن پوشش گیاهی موثر، خطر سیلاب و ... در سال‌های بعدی در برمی داشت و‌این موضوع موضوع بی اهمیتی نبود که باید هرچه سریعتر برای آن فکری می‌شد.
خانم سلطان پناه در این زمان ابتکاری برای نجات روستا به خرج داد و با استفاده از ظرفیت پنهان زنان روستایی کاری کرد کارستان.
تشکیل «یک دورهمی زنانه و تشکل همیاران طبیعت آسفیج» به ابتکار خانم سلطان پناه، با استفاده از ظرفیت زنان روستا موجب شد تا جریانی نو در احیا و مراقبت از عرصه‌های ارزشمند و مراتع روستایی آغاز شود. این تشکل که متشکل از 17 بانوی فعال و علاقه‌مند به طبیعت است، با عزمی راسخ، توانست منطقه را از وضعیت تخریب کامل و خالی شدن مراتع به پوشش صد در صدی بازگرداند.
طرح‌های احیایی؛ از بذرکاری تا نهال‌کاری بادام کوهی
سلطان پناه مبتکر طرح می‌گوید: بانوان همیار طبیعت آسفیج، با بهره‌گیری از روش‌های متنوع احیای مراتع، از جمله بذرکاری، کپه‌کاری و نهال‌کاری، موفق به احیای بیش از 500 هکتار از مراتع اطراف روستا شده‌اند. خانم سلطان پناه با اشاره به کاشت گونه‌های گیاهی بادام کوهی، آویشن ودرمنه وغیره در منطقه، می‌افزاید: در حال حاضر، قرارداد کاشت 30 هزار نهال بادام کوهی با اداره منابع طبیعی استان یزد منعقد شده است که اجرای آن بر عهده بانوان روستا است. این نهال‌ها که با هدف احیای پوشش گیاهی و جلوگیری از فرسایش خاک کاشته می‌شوند، در حال حاضر با موفقیت در منطقه رشد کرده و طراوت خاصی به طبیعت بخشیده‌اندو دیگر آن بیابان‌های اطراف روستا به چشم نمی‌آید و با همت و تلاش این بانوان روستایی، منطقه‌ای سرسبز در اطراف روستا ایجاد شده است.
اشتغال‌زایی پایدار برای زنان روستا
البته سلطان پناه می‌گوید: این فعالیت‌های گسترده در حوزه احیای منابع طبیعی، علاوه بر منافع زیست‌محیطی، فرصت‌های شغلی پایدار و ارزشمندی را برای زنان روستای آسفیج نیز فراهم آورده است به طوریکه بانوان همیار طبیعت، با مشارکت در کاشت نهال، مراقبت از عرصه‌های احیا شده و ترویج فرهنگ حفاظت از منابع طبیعی، نه تنها به اقتصاد خانواده خود کمک می‌کنند، بلکه نقش مؤثری در توسعه پایدار منطقه ایفا می‌کنند. این فعالیت‌ها، به ویژه در مناطق کویری و نیمه‌خشک، که فرصت‌های شغلی ودر آمدی محدود و ناپایدار است، اهمیت به سزایی دارد.
افتخارات و الگوبرداری؛ «همیاران طبیعت آسفیج» در سطح ملی
سلطان پناه می‌گوید: عزم و اراده بانوان ومادران در این تشکل، باعث کسب افتخارات متعددی از جمله انتخاب به عنوان «تشکل مردمی برتر»، «تسهیلگر نمونه آبخیزداری»، «همیار طبیعت برتر» و «مددکار ترویجی برگزیده» برای این تشکل مردمی زنانه شده است. وی این را هم می‌افزاید که این دستاوردها، گواه بر تعهد و کارآمدی بانوان در حفاظت از منابع طبیعی و ترویج فرهنگ زیست‌محیطی است.
خانم سلطان پناه خاطر نشان می‌کند: این کاری که ما انجام دادیم، یک کار بسیار بزرگ بود، چون یک فرهنگ‌سازی صورت گرفت. مردم اهمیت منابع طبیعی، حفظ، احیا و نگهداری از آن را درک کردند. اکنون، حتی پس از گذشت ده سال، کسی نمی‌تواند دام خود را به صورت بی‌رویه در مراتع رها کند و این امر موجب شده تا پوشش گیاهی بسیار عالی در منطقه ایجاد شود.
فرهنگ‌سازی زیست‌محیطی؛ میراث پایدار بانوان آسفیج
اکنون و طی سال‌ها تلاش تشکل «همیاران طبیعت آسفیج» با برگزاری جلسات ترویجی و آموزشی غیررسمی روستاییان در دل طبیعت، به طور مداوم بر اهمیت حفظ منابع طبیعی، جلوگیری از چرای بی‌رویه و استفاده پایدار از مراتع تأکید می‌کند. این تلاش‌ها منجر به کاهش چشمگیر تخریب مراتع شده و اطمینان از بقای این اکوسیستم ارزشمند را برای نسل‌های آینده فراهم آورده است چرا تشکیل جلسات غیر رسمی بعضا در مزارع کشاورزی و آموزش چهره به چهره و استفاده از خود مردم روستایی به عنوان مروج وکارشناس برای آموزش، از روش‌های ترویجی بسیار مفید در سالیان گذشته بوده که تاثیر بیشتری از نظر آموزش نیز بر جوامع روستایی داشته است.
فراتر از احیای فیزیکی مراتع، مهمترین دستاورد «همیاران طبیعت آسفیج» را می‌توان در فرهنگ‌سازی عمیق زیست‌محیطی (جلوگیری از چرای بی رویه دام و حفظ طبیعت اطراف روستا) در بین اهالی روستا و مناطق اطراف جست‌و‌جو کرد. خانم سلطان پناه در این باره می‌گوید: «زمانی که کار را شروع کردیم، بسیاری از مردم اهمیت منابع طبیعی را درک نمی‌کردند. اما با گذشت زمان و مشاهده نتایج ملموس و بازگشت سرسبزی به اطراف روستا و بهبود وضعیت مراتع، نگرش‌ها تغییر کرد. امروز، حتی جوانان روستا نیز در حفظ و حراست از طبیعت مشارکت فعال دارند و این خود بزرگترین سرمایه ماست.»
ارتقای جایگاه زنان؛ از خانه‌داری تا مدیریت منابع طبیعی
تشکیل و موفقیت «همیاران طبیعت آسفیج» تأثیر به سزایی در ارتقای جایگاه اجتماعی زنان در روستای آسفیج داشته است. بانوانی که پیش از این بیشتر در چارچوب وظایف خانه‌داری تعریف می‌شدند، امروز به عنوان مدیران و مجریان پروژه‌های بزرگ منابع طبیعی شناخته می‌شوند. این مشارکت فعال، اعتماد به نفس بانوان روستایی را بیشتر کرده و آنها را به مشارکت بیشتر در تصمیم‌گیری‌های جمعی روستا سوق داده است. این امر نشان می‌دهد که توانمندسازی زنان در حوزه‌هایی، چون احیای منابع طبیعی، می‌تواند به دگرگونی‌های مثبت اجتماعی و اقتصادی در سطح جامعه روستایی منجر شود.
الگویی برای سراسر کشور
شیوه کار مشارکتی و موفق «همیاران طبیعت آسفیج» در احیا و نگهداری از مراتع و منابع طبیعی، می‌تواند الگویی ارزشمند برای دیگر استان‌های کشور باشد. وجود چنین تشکل‌های مردمی، که با حمایت‌های لازم می‌توانند نقش قابل توجهی در احیا و حفاظت از منابع طبیعی ایفا کنند، نشان‌دهنده ظرفیت عظیم جامعه به ویژه جامعه روستایی و استفاده از توانمندی زنان روستایی در این زمینه است.
نویسنده: طیبه رجبی یزدی