خبر یزد - زومیت / شرکت ماراتون فیوژن (Marathon Fusion) مستقر در سان‌فرانسیسکو ادعا می‌کند که همان فرآیند همجوشی هسته‌ای که هدف اصلی‌اش تولید انرژی پاک و بی‌پایان است، می‌تواند برای تبدیل فلزات کم‌ارزش مانند جیوه به فلزات گران‌بهایی مانند طلا نیز به کار گرفته شود.
پژوهشگران در مقاله‌ای که هنوز تحت داوری علمی قرار نگرفته است، ادعا کرده‌اند که با استفاده از فرآیند تبدیل هسته‌ای می‌توان ساختار اتمی عناصر را تغییر داد؛ به این صورت که با خارج کردن تعدادی از پروتون‌های موجود در هسته یک عنصر (مانند جیوه)، آن را به عنصری دیگر (مانند طلا) تبدیل کرد.
بازار ![]()
در سه سال گذشته، شرکت ماراتون فیوژن حدود 6 میلیون دلار سرمایه‌گذاری جذب و همچنین 4 میلیون دلار کمک‌هزینه دولتی دریافت کرده است. تمرکز اصلی این شرکت بر کارآمدتر ساختن سامانه‌های تولید انرژی ازطریق همجوشی هسته‌ای بوده است.
با وجود اینکه دانشمندان سال‌ها تلاش کرده‌اند همان شرایطی را که در مرکز خورشید باعث تولید انرژی عظیم می‌شود، روی زمین بازسازی کنند، هنوز موفق نشده‌اند به مرحله‌ای برسند که انرژی تولیدشده از همجوشی هسته‌ای بیشتر از انرژی مصرف‌شده برای ایجاد آن باشد. درحقیقت، دانشمندان در آغاز راه دستیابی به نقطه‌ای هستند که در آن نیروگاه‌های همجوشی بتوانند انرژی بیش از مقدار مورد نیاز برای راه‌اندازی و عملکرد خود تولید کنند.
حتی اگر دانشمندان بتوانند همجوشی هسته‌ای را در مقیاس کوچک پیاده‌سازی کنند، اجرای آن در مقیاس بزرگ بسیار دشوار است. علت آن است که در این فرایند باید پلاسما که ماده‌ای بسیار داغ، پرانرژی و ناپایدار است، درون رآکتورهایی بسیار پیچیده مهار و کنترل شود. این کار از نظر فنی بسیار چالش‌برانگیز است؛ زیرا پلاسما رفتار غیرقابل‌پیش‌بینی دارد و اگر به‌درستی مهار نشود، کل فرایند را مختل می‌کند.
شرکت ماراتن در ابتدای امسال، تصمیم گرفت علاوه بر هدف اصلی خود که تولید انرژی ازطریق همجوشی هسته‌ای بود، روی تبدیل هسته‌ای (nuclear transmutation) نیز کار کند. در این طرح، آن‌ها پیشنهاد کردند ایزوتوپ خاصی از جیوه به‌نام جیوه-198 را وارد رآکتور همجوشی کنند تا درنتیجه‌ی واکنش‌ها به ایزوتوپ دیگری به‌نام جیوه-197 تبدیل شود. این فرایند در کنار استفاده‌ی معمول از سوخت‌هایی مانند لیتیم و ایزوتوپ‌های هیدروژن انجام می‌شود؛ اما پیامد جانبی جالبی به همراه دارد: جیوه-197 ایزوتوپی ناپایدار است که درنهایت به طلا-197 واپاشی می‌کند.
با وجود اینکه هنوز هیچ‌کس با قطعیت کارآیی روش مذکور را ثابت نکرده است، مدیران شرکت ماراتن بسیار خوش‌بین هستند و آن را فرصتی بزرگ برای کسب درآمد می‌دانند. به‌گفته‌ی آن‌ها، اگر رآکتور همجوشی بتواند به‌اندازه یک گیگاوات برق تولید کند، می‌توان بدون افت کارایی نیروگاه، در کنار آن حدود 5 تن طلا نیز ازطریق تبدیل هسته‌ای تولید کرد. براین‌اساس، مدیران شرکت معتقدند نیروگاه همجوشی علاوه بر درآمد حاصل از فروش برق، می‌تواند ازطریق تولید و فروش طلا نیز درآمد قابل‌توجهی کسب کند.
طبق ادعای مدیران شرکت ماراتن، این امکان وجود دارد که با بهره‌گیری از نوع خاصی از واکنش‌های هسته‌ای، یعنی واکنش‌هایی که در آن‌ها نوترون‌های پرسرعت دخیل هستند، مقادیر زیادی طلا تولید کرد، بدون اینکه به روند اصلی تامین سوخت و کارکرد رآکتور آسیبی وارد شود.
گرچه روی کاغذ می‌توان با روش توصیف‌شده طلا تولید کرد، در عمل مشکلی جدی وجود دارد: در کنار طلا-197 (که پایدار و قابل‌استفاده است)، ممکن است ایزوتوپ‌های دیگری از طلا نیز به‌صورت ناخواسته تولید شوند که رادیواکتیو هستند. این نوع طلا خطرناک است و نمی‌توان بلافاصله از آن استفاده کرد. بنابراین، ممکن است نیاز باشد طلای تولیدشده را به مدت 14 تا 18 سال در شرایط خاص نگهداری کنند تا از حالت رادیواکتیو خارج شود.
با وجود اینکه در سال‌های اخیر استارتاپ‌های زیادی در زمینه همجوشی هسته‌ای تاسیس شده‌اند و سرمایه‌گذاری‌های چند میلیارد دلاری در این حوزه انجام شده است، ایده اصلی آن‌ها، یعنی تولید برق ازطریق ترکیب اتم‌ها، هنوز به مرحله‌ای نرسیده است که در دنیای واقعی و در مقیاس صنعتی اجراشدنی و سودآور باشد. ازاین‌رو، در‌حال‌حاضر، رویای تولید طلا و ثروتمندشدن از این طریق برای مدیران شرکت بیشتر در حد آرزو یا خیال‌پردازی است تا واقعیتی عملی.