برندگان نوبل شیمی ۲۰۲۵ معرفی شدند

خبر یزد - ایسنا /کمیته اهدای جوایز نوبل، برندگان نوبل شیمی 2025 را در مراسمی که در شهر استکهلم سوئد در حال برگزاری است، معرفی کردند.
فرهنگستان علوم پادشاهی سوئد به عنوان کمیته معرفی‌کننده مهم‌ترین جایزه علمی دنیا از اسامی برندگان نوبل شیمی سال 2025 پرده برداشت.
بازار

این کمیته، سوسومو کیتاگاوا، ریچارد رابسون و عمر یاغی را بابت تلاش‌هایشان برای توسعه چارچوب‌های فلزی-آلی، لایق دریافت جایزه نوبل شیمی دانست.

سوسومو کیتاگاوا(Susumu Kitagawa)، ریچارد رابسون(Richard Robson) و عمر ام. یاغی(Omar M. Yaghi) به دلیل توسعه نوع جدیدی از معماری مولکولی، جایزه نوبل شیمی سال 2025 را دریافت کردند.
کیتاگاوا نشان داد که گازها می‌توانند به داخل و خارج سازه‌ها جریان یابند و پیش‌بینی کرد که می‌توان چارچوب‌های فلزی-آلی(MOF) را انعطاف‌پذیر کرد.
ریچارد رابسون در سال 1989، استفاده از خواص ذاتی اتم‌ها را به روشی جدید آزمایش کرد. وی یون‌های مس با بار مثبت را با یک مولکول چهار بازویی ترکیب کرد. این مولکول دارای یک گروه شیمیایی بود که در انتهای هر بازو به یون‌های مس جذب می‌شد. وقتی آنها با هم ترکیب شدند، به هم متصل شدند و یک کریستال منظم و جادار تشکیل دادند. این کریستال مانند الماسی بود که پر از حفره‌های بی‌شمار بود.
عمر یاغی نیز یک چارچوب فلزی-آلی(MOF) بسیار پایدار ایجاد کرد و نشان داد که می‌توان آن را با استفاده از طراحی منطقی اصلاح کرد و به آن خواص جدید و مطلوب بخشید.
سوسومو کیتاگاوا، ریچارد رابسون و عمر یاغی، برندگان جایزه نوبل شیمی 2025، فضاهای جدیدی برای شیمی ایجاد کرده‌اند.
سازه‌هایی که آنها ایجاد کرده‌اند، موسوم به «چارچوب‌های فلزی-آلی» حاوی حفره‌های بزرگی هستند که مولکول‌ها می‌توانند در آنها به داخل و خارج جریان یابند و محققان از آنها برای برداشت آب از هوای خشک بیابان، استخراج آلاینده‌ها از آب، جذب کربن دی اکسید و ذخیره هیدروژن استفاده کرده‌اند. آنها از این طریق، فرصت‌های جدیدی را برای حل برخی از چالش‌های پیش روی ما در اختیار شیمیدانان قرار داده‌اند.
به دنبال اکتشافات پیشگامانه برندگان جایزه نوبل شیمی امسال، محققان چارچوب‌های فلزی-آلی(MOF) مختلف و کاربردی متعددی ایجاد کرده‌اند و تاکنون در بیشتر موارد، این مواد فقط در مقیاس کوچک استفاده شده‌اند.
برای بهره‌برداری از مزایای مواد MOF برای بشریت، بسیاری از شرکت‌ها اکنون در تولید انبوه و تجاری‌سازی آنها سرمایه‌گذاری می‌کنند. برخی نیز موفق شده‌اند. برای مثال، صنعت الکترونیک اکنون می‌تواند از مواد MOF برای مهار برخی از گازهای سمی مورد نیاز برای تولید نیمه‌رساناها استفاده کند. همچنین MOF دیگری می‌تواند گازهای مضر از جمله برخی از گازهایی که می‌توانند به عنوان سلاح‌های شیمیایی استفاده شوند را تجزیه کند.
شرکت‌های متعددی نیز در حال آزمایش موادی هستند که می‌توانند کربن دی‌اکسید را از کارخانه‌ها و نیروگاه‌ها جذب کنند تا انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهند.
برخی از محققان معتقدند که چارچوب‌های فلزی-آلی چنان پتانسیل عظیمی دارند که به ماده برتر قرن بیست و یکم تبدیل خواهند شد.
این صد و هفدهمین اعطای جایزه نوبل شیمی بود که تاکنون 195 نفر موفق به کسب این جایزه شده بودند.